Küçük akbabalar göç öncesi koruma altında

Vaillant Türkiye ve Doğa Derneği işbirliğiyle küçük akbaba nüfusunun artırılması adına ilk adımı 2015 yılında Beypazarı’nda atılan Küçük Akbabaların ve Göç Yollarının Korunması İçin Uluslararası İşbirliği projesi, küçük akbabalarla aynı yaşam alanlarını paylaşan insanların katılımlarıyla sosyal bir boyut kazanarak yola devam ediyor.

Her yıl eylül ayında Afrika’ya doğru göç yolculuklarına başlayan küçük akbabaların sayımı, bu yıl Adana’nın Ceyhan ilçesine bağlı Sarımazı Mahallesi’nde uzmanların belirlediği yerlere kurulan üç gözlem istasyonunda sürdürülüyor.

NÜFUSTAKİ DEĞİŞİM YALNIZCA GÖÇ SIRASINDA TESPİT EDİLEBİLİYOR

Nesli tehlike altında olan küçük akbabaların Doğu Avrupa ve Balkan nüfusunun hızla azaldığını söyleyen Doğa Derneği Projeler Koordinatörü Serdar Özuslu, “Türkiye’nin batısında bulunan daha büyük popülasyonun artma veya azalma eğilimiyse bilinmiyor. Küçük akbaba nüfusunun büyüklüğünün ve eğiliminin belirlenmesi için iki yıldır eylül ayı boyunca Adana’nın Ceyhan ilçesine bağlı Sarımazı Mahallesi’nde kurulan üç istasyonda göç sayımı gerçekleştiriyoruz. Küçük akbaba gibi dağınık üreyen yırtıcı türlerin yuvalarını tek tek tespit etmek ve bu yuvaları izlemek mümkün olmadığından, bu türler göç süresince sayılıyor ve böylece nüfuslarında bir değişim olup olmadığı tespit edilebiliyor” dedi.

Sarımazı’da geçtiğimiz yıl kayıt altına alınan küçük akbaba sayısının 813 olduğunu ve küçük akbabaların Doğu Avrupa, Balkanlar, Orta ve Batı Türkiye popülasyonunun Sarımazı üzerinden göç ederken görüldüğünü vurgulayan Özuslu, “Sarımazı’daki üç istasyonumuzun her birinde en az iki kuş gözlemcisi, dürbün ve teleskop kullanarak küçük akbaba ve diğer yırtıcı kuşları tespit ediyor. Sayım sonuçlarını teknik bir rapor haline getirip, Doğa Derneği internet sayfasından ve iletişim kanallarından paylaşıyoruz. Bu sayımlara Bulgaristan Kuşları Koruma Kurumu (BSPB) başta olmak üzere birçok ülkeden uzmanlar katılıyor. Böylece, yabancı uzmanlar yerli uzmanlara göç sayım tecrübesi ve bilgilerini aktarmış oluyor. Göçmen kuşlar açısından kritik öneme sahip Türkiye’de ne yazık ki çok az sayıda yırtıcı göç sayımı yapabilen uzman var. Sarımazı, yeni uzmanların yetişmesi için de bir eğitim alanı olma özelliği taşıyor” diye konuştu.

SADECE ÜREDİKLERİ ÜLKELERDE KORUNMALARI YETERLİ DEĞİL

Üreme dönemini Balkanlar, Doğu Avrupa ve Türkiye’de geçiren küçük akbabaların, üreme dönemlerinin ardından her yıl Afrika’ya göç ettiklerini ve ilkbaharda üreme alanlarına döndüğünü belirten Vaillant Türkiye Satış ve Pazarlama Direktörü Erol Kayaoğlu, bu nedenle küçük akbabaların sadece üredikleri ülkelerde korunmalarının yeterli olmadığını belirterek, “ürkiye, yalnızca küçük akbabaların üreme popülasyonu için değil, aynı zamanda bu türün göç yolculuğunda karşılaştığı sorunların ortadan kaldırılması açısından da hayati önem taşıyor. Bu nedenle Doğa Derneği, akbabaların göç süresinde geçiş yolunda bulunan farklı ülkelerdeki 14 sivil toplum kuruluşunun katılımıyla, Türkiye ve Bulgaristan BirdLife partnerleriyle 2018 yılında ortak bir proje başlattı. Doğa Derneği ile Vaillant’ın desteğiyle Mersin Bolkar Dağları’nda 3 bin metre yükseklikteki dağlarla deniz seviyesine kadar inen vadi ve ovalarda gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında uydu ve izleme teknolojileri kullanıldı. Hedefimiz, Mersin ve Adana bölgesinde göç yolu boyunca gerekli önlemleri alarak Doğu Avrupa, Balkanlar ve Türkiye’de üreyen küçük akbaba popülasyonu güçlendirmek” dedi.

GÖÇERLER VE KÜÇÜK AKBABALAR

Proje kapsamında doğayla yerel kültür arasındaki bağları ortaya koymak adına anket çalışmaları gerçekleştirildi ve nesli tehlike altındaki küçük akbabalarla bölgenin son göçerleri arasındaki bağlar ortaya çıkarıldı.

Mersin’de Bolkar Dağı Önemli Doğa Alanı’nda (ÖDA) yaşayan göçerler sayesinde küçük akbabalar, besin ihtiyaçlarını sürülerdeki ölü hayvanları yiyerek karşılıyor. Kuşların göç yolu üzerinde bulunan yaşam alanlarındaki 30 köyde, bölgede yaşayanların yanı sıra göç halindeki çobanlarla da görüşmeler gerçekleştirildi. Göçebe kültürü ve küçük akbabalar arasındaki ilişkinin anlaşılması adına uygulanan anket çalışmasının sonucunda, göçerlerin, nesli tehlike altındaki küçük akbabaları yakından izledikleri anlaşıldı.

EN ÖNEMLİ TEHDİTLER ELEKTRİK TELLERİ VE ZEHİRLENME

Proje kapsamında, yok olan dokuma kültürünün yeniden canlandırılması adına Mersin Çamlıyayla’da bir atölye açılması da gerçekleştirildi. Başta Mersin Büyükşehir Belediyesi ve Mersin Milli Eğitim Müdürlüğü olmak üzere Çamlıyayla Kaymakamlığı, Çamlıyayla Belediyesi, Mersin ve Adana Toros Elektrik Dağıtım Şirketi Müdürlükleri, bölgedeki kooperatif başkanları, muhtarlar, kanaat önderleri ve diğer kamu kuruluşları da çalışmaya katıldı. Küçük akbabalara yönelik tehditlerin ortaya konduğu çalışmada küçük akbabaların yok olmasına yol açan en büyük sorunların elektrik tellerine çarparak ölmeleri ve zehirlenmeleri olduğu tespit edildi. Bu kapsamda, Ankara Beypazarı ve Mersin bölgesinde küçük akbabaların Anadolu’daki en önemli göç yolları üzerinde bulunan Beypazarı bölgesinde toplam 25,05 kilometre uzunluğundaki 31 farklı orta gerilim hattı yürünerek, muhtemel ölüm vakalarının belirlenmesi için kontrol yapıldı. Mersin’de de 12,52 kilometre uzunluğundaki 16 farklı hat yürünerek kontrol edildi.

SAYIM 30 EYLÜL'E KADAR DEVAM EDECEK

1 Eylül’de başlayan ve 30 Eylül’e kadar devam edecek sayımda, Lifeneophron.eu verilerine göre, şu ana kadar 841 küçük akbaba sayıldı. Bu yıl tespit edilen yırtıcı kuş sayısının ise 125 binin üzerine çıktığı gözlemlendi.

2018 yılında 813’ü küçük akbaba olmak üzere, 106 bin 734 yırtıcı kuş tespit edilmişti. Bölgedeki gözlemlenen, küçük akbaba harici yırtıcı kuşlar arasında küçük orman kartalı, arı şahini, yaz atmacası, şahin ve yılan kartalı bulunuyor.

FARKINDALIK ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR

Doğa Derneği ve Vaillant Türkiye’nin küçük akbabaları korumaya yönelik projesi kapsamında kitlelerin bilinçlendirilmesi ve farkındalık yaratılması adına bir de kampanya hayata geçirildi. Oluşturulan internet sitesi ve sosyal medya hesabıyla küçük akbabalar hakkında bilgiler verildi, göç yolları ve yaşadıkları sorunlar hakkında farkındalık yaratıldı.

Bilinçlendirme faaliyetleri kapsamında küçük akbabalar için bir de oyun tasarlandı. Kutu oyunuyla küçük akbabaların göç yolculuğunda yaşadıkları sorunlar ve proje hakkındaki bilgiler öyküleştirildi ve oyuncuların farkındalıklarının artırılması hedeflendi.