BM nedir görevleri nelerdir?

Dünyanın en kapsamlı kuruluşu kabul edilen Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim 1945'te kuruldu. Merkezi Amerika Birleşik Devletleri'nin New York eyaleti olan kuruluş, 193 üyesiyle dünyada en fazla ülkenin üye olduğu örgüt niteliğini taşıyor. Fakat ilk kurulduğu tarihten bu güne attığı adımlar ve aldığı kararlarla sürekli tartışma konusu olmuş, bünyesindeki aksaklıklarla konuşuluyor. Hatta kimilerine göre de emperyalist güçlerin çıkarlarına hizmet ediyor. Bilhassa Güvenlik Konseyi'nde yer alan daimi ülkelerin aldığı kararlar, kimi çevrelerde çoğu zaman şüphe uyandırıyor.

1. Dünya Savaşı başlayana kadar uluslararası toplumda barış ve güvenlik amaçlı bir örgüt bulunmuyordu. Ancak milyonlarca insanın yaşamını yitirdiği o kanlı savaşın ardından dünya devletleri, benzer felaket ve acıların tekrar yaşanmaması, ülkeler arasındaki uyuşmazlıkların harbe dönüşmemesi için önce anlaşma yolunu açacak bir örgütün varlığına ihtiyaç duydular.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra 10 Ocak 1920 tarihinde medeniyetin merkezlerinden sayılan İsviçre'de kurulan Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam), bugünkü Birleşmiş Milletler'in temelini oluşturuyor. Milletler Cemiyeti, sosyal konularda sonuç alıyor ancak ufak ülkeler arasındaki sınır sorunlarının halledilmesi konusunda beklenen kararları alamıyordu. Ayrıca siyasal krizlerin çözümü, devletlerarası görüşmelerin ilerlemesi mümkün olmuyor, kanunla alakalı doldurulması gereken boşluklar oluşuyordu. Bu da örgütün yalnız karar alma eğilimlerini çoğaltınca Milletler Cemiyeti kuruluş amaçlarına ulaşamayarak başarısız oldu.

2. Dünya Savaşı devam ederken devletler arasındaki savaşın hangi boyutlara ulaşacağı daha netleşmemişken savaşın sonunda galip gelecek olan Müttefik Devletler, dünya kamuoyunu nasıl bir araya getirmesi gerektiği konusunda çalışmalara başladı. 2. Dünya Savaşı'nın bilançosunun Birinci Dünya Savaşı'nın sonuçlarından çok daha ağır olması, dünya barışının sağlanması adına bir kuruluşun doğmasına zemin hazırladı. 

14 Ağustos 1941'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt ile Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill tarafından imzalanan Atlantik Paktı "her devletin, bulunduğu sınırlarda güvenlikte olacağı ve insanların korkudan, yokluktan uzak yaşayacağı" yönünde barışçı bir amaç benimsiyordu. Bu tarihten yaklaşık 5 ay sonra 1 Ocak 1942'de, 26 ülke bir araya gelerek "Birleşmiş Miletler Bildirgesi" adını taşıyan belgeyi imzalayarak sözü edilen ilkeleri kabul etti.

Franklin D. Roosevelt (Soldaki), Winston Churchill (Sağdaki)

1943 yılında Moskova'da yapılan görüşmelerden sonra 30 Ekim 1943 tarihli Moskova Bildirgesi imzalandı. ABD, Birleşik Krallık, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve Çin, dünya barışına katkı sağlayacak ve ülkelerin egemenliğini savunacak kuruluşu hayata geçirme kararı aldı. Bu 4 ülkenin liderliğinde Yalta ve San Francisco'da tekrar bir araya gelen 50'yi aşkın ülke, 24 Ekim 1945 tarihinde Birleşmiş Milletler'i resmen kurdu. Bu tarih her sene dünyada "Birleşmiş Milletler Günü" olarak kutlanıyor.

Birleşmiş Milletler'in merkez binası, Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık kenti olan New York'un Manhattan bölgesinde yer alıyor. Bu binanın bulunduğu arazinin, "Dünya İmparatorluğu" ve "Yeni Dünya Düzeni" gibi söylemleriyle dikkat çeken ve dünyanın en zenginlerinin başında gelen Yahudi asıllı ABD'li iş adamı David Rockefeller tarafından bağışlandığı biliniyor.

Dünya üzerinde bulunan ülkelerin tamamına yakınının üyesi olduğu Birleşmiş Milletler'e bağlı 17 kuruluş bulunuyor. Bu kuruluşlar;

- UNICEF(Çocuklara Yardım Fonu)
- UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü)
- WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
- ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)
- FAO(Gıda ve Tarım Örgütü)
- IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu)
- ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü)
- IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu)
- IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü)
- IMF (Uluslararası Para Fonu)
- ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği)
- UNIDO (Birleşmiş Milletler Endüstriyel Gelişme Örgütü)
- UNWTO (Dünya Turizm Örgütü)
- UPU (Dünya Posta Birliği)
- WB (Dünya Bankası)
- WFP (Dünya Gıda Programı)
- WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü)
- WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü)

KURULUŞ AMACI

Kurulduğunda 51 üyesi bulunan Birleşmiş Milletler, 2012 senesinden bu yana üye sayısını 193'e çıkardı. Bu haliyle  dünyadaki en kapsamlı kuruluşlarının başında yer alıyor. Dünya üstündeki bütün devletleri ve halkları insani değerlerde buluşturma amacıyla kurulan bu örgüt, mevcut ya da doğabilecek sorunlara çözüm bularak dünyayı daha yaşanılabilir kılmayı hedefliyor. Ancak kuruluş, sık sık başka amaçlara hizmet etmekle eleştiriliyor.

5 DAİMİ ÜLKE VAR

Birleşmiş Milletler'in yapılarının başında, taşıdığı önem bakımından güvenlik konseyi geliyor.  Konsey 15 üyeden oluşuyor ve bunların 5’i daimi üye statüsünde yer alıyor. Bu devletler; Çin, Fransa, Rusya, ABD, ve İngiltere.

Bu 5 ülkenin aynı zamanda İkinci Dünya Savaşı'nın galibi olması dikkat çekiyor. Kurucu statüsündeki bu ülkeler veto hakkına sahip olduğu için bu devletler istemedikçe BM’de karar alınamıyor.

BM'NİN ORGANLARI

Birleşmiş Milletler'in işleyişini sağlayan 6 ana organ bulunuyor Bu organlar şöyle:

- Genel Kurul

- Güvenlik Konseyi

- Ekonomik ve Sosyal Konsey

- Vesayet Konseyi

- Uluslararası Adalet Divanı,

- Sekreterlik.

A24/ONUR KAYA - ÖZEL HABER