Uçaklarda kara kutu nedir ne işe yarar?

Kara kutu ile ilgili bilgiler uçak kazasının ardından araştırılır. İran'ın Çaharmahal ve Bahtiyari eyaletinde düşen Başaran Holding'e ait özel uçak kazasında hayatını kaybedenlerden 8 kişinin cesedinin tespit edildiği bildirildi. Öte yandan Çaharmahal ve Bahtiyari Eyaleti Vali Yardımcısı Cafer Meydani, düşen uçağın kara kutusunun bulunduğunu bildirdi. Bu açıklamanın ardından vatandaşlar “kara kutu nedir” sorusunu sormaya başladılar. Uçak kazalarını soruşturan uzmanlara, uçağın son saatlerindeki bütün bilgi ve iletişimlerini kaydettiği için kazanın sebebini çözmelerinde yardımcı olan cihazdır. Yolcu uçakları, ayakkabı büyüklüğündeki bu konteynırlardan iki adet bulundurur. Bunlardan biri ses kaydediciye sahiptir. Pilotların konuşmaları ile kokpit’teki bütün sesleri kaydeder. Merak ettiklerinize haberimiz içerisinden ulaşabilirsiniz.

Uçak kazalarında uçak paramparça olsa da, denizin dibine gitse de hemen kokpit denilen pilot kabinindeki son konuşmaları kaydeden karakutular aranır. Çoğunlukla korkunç kaza enkazı arasından sağlam olarak bulunan bu kutular sayesinde kazanın nedenlerine ulaşılır. Karakutu bu kadar sağlam malzemeden yapılıyorsa neden uçağın tümünde aynı malzeme kullanılmıyor? Uçakların rahatça havada kalabilmeleri, uzun mesafelere az yakıtla ulaşabilmeleri, mümkün olduğunca hafif malzemeden yapılmış olmalarına bağlıdır. Bu malzemeler çoğunlukla Alüminyum ve plastiktir. Kokpitteki sesleri ve uçuş bilgilerini kaydeden her iki kutu da paslanmaz çelikten yapılır. En ve boyları yaklaşık 25'er santimetre, derinlikleri 12-13 santimetredir. Kutuların et kalınlıkları ise 6-7 milimetre kadardır. Kutular ayrıca ısıya ve yangına karşı tedbir olmak üzere plastikle çevrili sıvı köpük ile de donatılmışlardır.

KARA KUTU NEDİR?

Uçak kazalarını soruşturan uzmanlara, uçağın son saatlerindeki bütün bilgi ve iletişimlerini kaydettiği için kazanın sebebini çözmelerinde yardımcı olan cihazdır. Yolcu uçakları, ayakkabı büyüklüğündeki bu konteynırlardan iki adet bulundurur. Bunlardan biri ses kaydeciye sahiptir. Pilotların konuşmaları ile kokpit’teki bütün sesleri kaydeder. Diğeri ise bilgi kaydedicidir. Uçağın hızı, yüksekliği, yönü, yakıt seviyesi, hidrolik basıncı ve diğer yüzlerce ölçümün bilgilerini kaydeder. Çelik ve titanyum kara kutular, adlarının aksine, enkaz alanında kolaylıkla bulunabilsinler diye turuncu renklidir. Yangına dayanklıdır. Su geçirmezler. Ve saatte 500 kilometre hızla yere çarpmaya dayanıklıdırlar. Birçok kara kutu, uçağın çarpma anında çarpmadan en son etkilenen bölümü olduğu için kuyruk bölümüne monte edilir.

KARA KUTUNUN TARİHİ

Uçuşun temel bilgilerini kayıt altına alan cihazlar ilk kez İkinci Dünya Savaşı’nın başlangıç yıllarında geliştirildi. Ancak bunların hiçbiri kokpit seslerini kaydetmiyordu. 1953 yılında, Avustralyalı bilimci David Warren, jet motorlu ilk uçak kazasını soruştururken, ‘keşke son birkaç saniyenin seslerini yeniden dinleyebilseydik, bütün sır çözülürdü’ şeklinde düşünmesiyle bu fikri geliştirdi. Warren, bir prototip geliştirdi. Bu cihaz pilotların sesini kaydetmenin yanı sıra bazı veri okumaları da yapabiliyordu. 1960’lı yıllarda bu ekipman bütün ticari uçaklar için zorunlu hale geldi. Teknolojik gelişmelere paralel olarak artık manyetik tapeler yerine hafıza kartlarına bilgiler kaydedilip depolanıyor.

UÇAKLARDA KARA KUTU NE İŞE YARAR?

Uçak kazalarında uçak paramparça olsa da, denizin dibine gitse de hemen kokpit denilen pilot kabinindeki son konuşmaları kaydeden karakutular aranır. Çoğunlukla korkunç kaza enkazı arasından sağlam olarak bulunan bu kutular sayesinde kazanın nedenlerine ulaşılır. Karakutu bu kadar sağlam malzemeden yapılıyorsa neden uçağın tümünde aynı malzeme kullanılmıyor?

Uçakların rahatça havada kalabilmeleri, uzun mesafelere az yakıtla ulaşabilmeleri, mümkün olduğunca hafif malzemeden yapılmış olmalarına bağlıdır. Bu malzemeler çoğunlukla Alüminyum ve plastiktir.

Kokpitteki sesleri ve uçuş bilgilerini kaydeden her iki kutu da paslanmaz çelikten yapılır. En ve boyları yaklaşık 25'er santimetre, derinlikleri 12-13 santimetredir. Kutuların et kalınlıkları ise 6-7 milimetre kadardır. Kutular ayrıca ısıya ve yangına karşı tedbir olmak üzere plastikle çevrili sıvı köpük ile de donatılmışlardır.

Kutular o kadar sağlamdırlar ki, denize düşmüş bir uçağın kutuları 7 sene sonra çıkarılabilmiş ama buna rağmen kayıtlar sağlıklı olarak dinlenebilmiştir. Başlangıçta kutular kanatların birleşme noktasına yakın bir yere konuluyorlardı. Bu bölge uçağın en ağır kısmı olduğundan düşüş anında bu ağır parçalar kutuların üzerlerine düşerek zarar verebiliyorlardı. Sonraları kutular uçağın kuyruk kısmına konulmaya başlanıldı. Tabii bu, uçağın kuyruk kısmındaki koltuklar insanlar için daha emniyetlidir anlamına gelmez, ancak bu yer karakutuların uçağın enkazından en uzağa düşmesini sağlamaktadır.

Uçak kazalarının nedenleri değişiktir. Havada bir şekilde infilak ederek düşen uçaklarda yolcuların kurtulma olasılığı yoktur. Bu nedenle de uçağın yapıldığı malzeme bu açıdan önemli değildir. Uçak yere bir bütün halinde çarpsa da düşen bir asansörde olduğu gibi yolcular çarpmanın şiddetinden hayatlarını kaybederler.

Uçağın içine sıvı köpük doldurmak Elektronik aletleri koruyabilir ama insanların sadece ölüm nedenlerini değiştirir. Uçağın malzemesini karakutu malzemesinden yapmak, parçalanma ve yangından zarar görme tehlikelerini önler ama ne yazık ki bu malzemeden yapılmış bir uçak da uçamaz.