Hortum nedir? - Nasıl oluşur? - En çok nerelerde görülür?

Çoğunlukla Amerika kıtasının kuzey kıyılarında etkili olan hortum, küresel ısınma sonucu Türkiye'de de yer yer etkili olmaya başladı. Peki hortum nedir, nasıl oluşur? Dünyada en çok hortumun görüldüğü ülkeler hangileri?

Hortum; Türk Dil Kurumu'ndaki anlamına göre; Hava veya suyun kendi etrafında hızla dönüp buluttan yeryüzüne uzanan sütun biçiminde oluşan, alanı dar bir fırtına türü. Kubbealtı Lugatına göre ise; Birden ve hızlı sütun şeklinde yükselen su veya havanın meydana getirdiği alanı dar bir nevi siklon.

HORTUM NASIL OLUŞUR?

Hortumun oluşma süreci çok karışıktır ve bugüne kadar bilimsel bir açıklama sunulamamıştır. Ancak en çok kabul gören teoriye göre; Dar bir alanda ani basınç değişikliğiyle meydana gelir. Sıcak hava kütlesinin üzerine soğuk hava kütlesinin çıkmasıyla, sıcak havanın yoğunluğu daha düşük olduğundan, sıcak hava hızla soğuk havanın içine doğru yükselir. Bu durum basıncı hızla azaltır. Sıcaklık ve basınçtaki bu ani değişiklik kısa zamanda şiddetli bir rüzgar oluşturur. Hava yükseldikçe rüzgarın hızı artar ve kuvvetli bir girdap halini alır. Tıpkı bir dondurma külahı gibi dönerek yükselir. Hızla yükselen sıcak hava soğuduğu için içindeki su buharı yoğunlaşır ve gri renkteki hava kütlesi hortum görünümünü alır.

HORTUM SAATTE KAÇ KM HIZLA HAREKET EDER?

Bir hortumun yakınlarında rüzgarın hızının saatte 500-700 km’yi, dikey akımlarınkinin ise saatte 350 km’yi bulduğu tahmin edilmektedir. Bu güçlü yatay hava akımları ağaçları kökünden söker, evleri yıkar; sonra dikey hava hareketi de yıkılanları havaya uçurur.

HORTUMUN DERECELENDİRMESİ NASIL OLUR?

Hortumlar, şiddetlerinde ve büyüklüklerine göre derecelendirilir. Bu derecelendirmeler F1 ve F5 arasında yapılır. Şiddetli hortumlar çok kısa bir süre içerisinde büyük bir şehri yıkarak şehirden eser bırakmayabilir. En şiddetli hortumlar F5 ile derecelendirilirler ve bu derecedeki hortum tam bir doğal afet niteliği taşır. Amerika’nın Oklahoma Eyaletinde böyle bir hortum meydana gelmiştir. F5 derecesinde olan bu hortumun çapı bu eyalette tam tamına 1,5 kilometreyi bulmuştur. Bu rakam, bir hortum için devasa bir rakamdır.